Limba Turca

Timpul trecut nedeterminat (Belirsiz Geçmiş Zaman)

Se reda cu ajutorul sufixului:

-mış, -miş, -muş, -müş

la care se adauga sufixele personale:

sg.

ps. I: -mışım, -mişim, -muşum, -müşüm
ps. a II-a: -mışsın, -mişsin, -muşsun, -müşsün
ps. a III-a: -mış, -miş, -muş, -müş

pl.

ps. I: -mışız, -mişiz, -muşuz, -müşüz
ps. a II-a: -mışsınız, -mişsiniz, -muşsunuz, -müşsünüz
ps. a III-a: -mışlar, -mişler, -muşlar, -müşler

Ex: gelmek = a veni

Ben gelmişim (se spune, se presupune ca am venit, cica am venit)
Sen gelmişsin
O gelmiş
Biz gelmişiz
Siz gelmişsiniz
Onlar gelmişler

konuşmak = a vorbi

Ben konuşmuşum (se zice ca am vorbit)
Sen konuşmuşsun
O konuşmuş
Biz konuşmuşuz
Siz konuşmuşsunuz
Onlar konuşmuşlar


Negativ

Ex: bakmak = a privi, a avea grija

Ben bakmamışım (se pare ca n-am privit, n-am avut grija)
Sen bakmamışsın
O bakmamış
Biz bakmamışız
Siz bakmamışsınız
Onlar bakmamışlar


Interogativ

Ex: yapmak = a face

Ben yapmış mıyım? (se zice ca am facut?)
Sen yapmış mısın?
O yapmış mı?
Biz yapmış mıyız?
Siz yapmış mısınız?
Onlar yapmışlar mı?

Observam exceptia la ps.a III-a pl., unde ordinea nu mai e aceeasi, ci sufixul personal este inaintea particulei interogative.


Interogativ-negativ

Ex: gitmek = a pleca

Ben gitmemiş miyim? (se pare ca n-am plecat?)
Sen gitmemiş misin?
O gitmemiş mi?
Biz gitmemiş miyiz?
Siz gitmemiş misiniz?
Onlar gitmemişler mi?

Aceeasi exceptie, cu care deja v-ati familiarizat, o observati si aici, la ps. a III-a pl.


Timpul indica un eveniment pe care vorbitorul il relateaza, dar la care nu a fost martor (timp intalnit in povestiri: Bir varmış, bir yokmuş = a fost odata...)
- Bu kitabı Ali'ye Ayşe hediye etmiş.
(Se pare ca aceasta carte Ayşe i-a oferit-o cadou lui Ali)
-Babamla annem üniversitede tanışmışlar, mezun olduktan sonra da evlenmişler.
(Tata cu mama s-au cunoscut la universitate, dupa absolvire s-au casatorit - relateaza cel care nu a fost martor la eveniment)
Arata un eveniment pe care vorbitorul l-a observat sau despre care a auzit chiar inainte de momentul vorbirii
-Ev ödevini yapmamışsın.
(Se pare ca nu ti-ai facut tema pentru acasa - spune profesorul elevului, imediat ce sesizeaza acest lucru)
-Çiçekleri vazoya koymamışsın, hepsi solmuş.
(Se pare ca n-ai pus florile in vaza, toate s-au ofilit)
Folosit la persoana I sg. si pl. poate arata sentimentul de superioritate
-En zor soruları bilmişim.
(Am stiut cele mai grele intrebari)
Mai este folosit pentru a exprima parerea despre o actiune, fiind utilizat verbul "olmak"
-Yemek çok güzel olmuş, eline sağlık.
(Mancarea a fost foarte buna, sarut mana)
-Yemek iyi pişmemiş.
(Nu ai gatit bine)
La forma interogativa este ceruta parerea persoanei intrebate
-Yemek güzel olmuş mu? Evet, güzel olmuş.
(Mancarea a fost buna? Da, a fost)
-O evlenmiş mi?
(Ea s-a maritat?)
Poate exprima si un fapt pe care vorbitorul insusi nu-l crede, relatat cu ironie
-Ali bana borcunu ödeyecekmiş.
(Ali imi va plati datoria)
-Onu sevmiş.
(Cica o iubeste)
-Seni çok seviyorum. -Çok seviyormuş...! Seven insan böyle mi yapar?
(Te iubesc foarte mult. Cica ma iubeste mult...! Un om care iubeste asa face?)
Arata si uimirea, consternarea
-Yemeğe tuz atmış mısın?
(Ai pus sare in mancare?!)
-Ayşe'ye söylemişsin. -Kim? Ben mi söylemişim?
(I-ai spus lui Ayşe. Cine? Eu am zis?!)
Formele cu sufixul -dir exprima probabilitate, siguranta sau speranta
-Toplantı bitmiştir. Gidebilirsiniz.
(Sedinta s-a incheiat. Puteti pleca)
-İnşallah kitabımı geri getirmişsindir.
(Doamne ajuta sa-mi inapoiezi cartea)

Pentru mai multe explicatii accesati aici.