Exercitii (Alıştırmalar)

A. Completati cu sufixele corespunzatoare:

1. Onlar gül... (Ei rad)
2. Biz git... (Noi plecam)
3. O gel... (Ea vine)
4. Bugün siz oyna... (Astazi voi va jucati)
5. Ben şimdi yemek ye... (Eu acum mananc)
6. Sen konuş... (Tu vorbesti)
7. Siz başla... (Voi incepeti)
8. Biz söyle... (Noi spunem)
9. Sen dinle... (Tu asculti)
10. Ben üşü... (Mi-e frig)

B. Treceti urmatoarele propozitii la forma negativa, interogativa si interogativ-negativa:

1. Sen turkçe biliyorsun.
2. Biz bir mektup yazıyoruz.
3. Ben kitap okuyorum. (kitap okumak = a lectura)
4. Onlar uyuyorlar. (Ei dorm)
5. O bakıyor. (Ea priveste)
6. Ben düşünüyorum. (düşünmek = a se gandi)
7. Siz yeni bir lisede okuyorsunuz. (Voi invatati intr-un liceu nou)
8. Sen bir güzel apartmanda oturuyorsun. (Tu locuiesti intr-un bloc frumos)

C. Traduceti in limba turca:

1. Imi este frica. (korkmak = a-i fi frica)
2. Tu nu mananci.
3. Seara citesc, ascult muzica si ma odihnesc. (dinlemek = a asculta; dinlenmek = a se odihni)
4. Seara voi cititi?
5. Noi nu vorbim?
6. Ce este diseara la masa?
7. Mama prajeste carne. (et= carne; kızartmak = a praji)
8. Tu nu bei ceai? (çay = ceai; içmek = a bea)
9. Ei nu fumeaza? (sigara içmek = a fuma)
10. Voi intrebati? (soru sormak = a intreba)


Raspunsuri:

A.
1. Onlar gülüyorlar.
2. Biz gidiyoruz. (in acest caz are loc sonorizarea consoanei surde de la finalul radacinii verbale sub efectul vocalei urmatoare; astfel "t" se va transforma in "d": gitmek-git => gidiyorum)
3. O geliyor.
4. Bugün siz oynuyorsunuz.
5. Ben şimdi yemek yiyorum.
6. Sen konuşuyorsun.
7. Siz başlıyorsunuz.
8. Biz söylüyoruz.
9. Sen dinliyorsun.
10. Ben üşüyorum.

B.
1. Sen turkçe biliyorsun. / Sen turkçe bilmiyorsun. / Sen turkçe biliyor musun? / Sen turkçe bilmiyor musun?
2. Biz bir mektup yazıyoruz. / Biz bir mektup yazmıyoruz. / Biz bir mektup yazıyor muyuz? /Biz bir mektup yazmıyor muyuz?
3. Ben kitap okuyorum. / Ben kitap okumuyorum. / Ben kitap okuyor muyum? / Ben kitap okumuyor muyum?
4. Onlar uyuyorlar. / Onlar uyumuyorlar. / Onlar uyuyorlar mı? /Onlar uyumuyorlar mı?
5. O bakıyor. / O bakmıyor. / O bakıyor mu? / O bakmıyor mu?
6. Ben düşünüyorum. / Ben düşünmüyorum. / Ben düşünüyor muyum? / Ben düşünmüyor muyum?
7. Siz yeni bir lisede okuyorsunuz. / Siz yeni bir lisede okumuyorsunuz. / Siz yeni bir lisede okuyor musunuz? / Siz yeni bir lisede okumuyor musunuz?
8. Sen bir güzel apartmanda oturuyorsun. / Sen bir güzel apartmanda oturmuyorsun. / Sen bir güzel apartmanda oturuyor musun? / Sen bir güzel apartmanda oturmuyor musun?

C.
1. Korkuyorum.
2. Sen yemek yemiyorsun.
3. Akşam kitap okuyorum, müzik dinliyorum ve dinleniyorum.
4. Akşam siz kitap okuyor musunuz?
5. Biz konuşmuyor muyuz?
6. Akşam yemekte ne var?
7. Anne et kızartıyor.
8. Sen çay içmiyor musun?
9. Onlar sigara içmiyorlar mı?
10. Siz soru soruyor musunuz?

Rafet El Roman - Yalancı Şahidim

Forma interogativa

Ordinea este aceasta:
-radacina verbala + yor + mu + sufix personal ?

Exceptie:
-la ps. a III-a pl. avem: radacina verbala + yor + lar + mı ?

Exemplu:

-uyumak = a dormi
Ben uyuyor muyum? = eu dorm?
Sen uyuyor musun? = tu dormi?
O uyuyor mu? = el doarme?
Biz uyuyor muyuz? = noi dormim?
Siz uyuyor musunuz? = voi dormiti?
Onlar uyuyorlar mı? = ei dorm?

Forma interogativ-negativa

Ordinea este aceasta:
-radacina verbala + sufixul negatiei + yor + mu + sufix personal?

Exceptie:
-la ps. a III-a pl. avem: radacina verbala + sufixul negatiei + yor + lar + mı?

Exemplu:

-dönmek = a se roti; a se intoarce
Ben dönmüyor muyum? = eu nu ma intorc?
Sen dönmüyor musun? = tu nu te intorci?
O dönmüyor mu? = el nu se intoarce?
Biz dönmüyor muyuz? = noi nu ne intoarcem?
Siz dönmüyor musunuz? = voi nu va intoarceti?
Onlar dönmüyorlar mı? = ei nu se intorc?


Prezentul I exprima:
1. o actiune prezenta simultana cu momentul in care este exprimata
-Sen şimdi bir mektup yazıyorsun = tu scrii acum o scrisoare (mektup = scrisoare)
2. o actiune care are loc in viitorul apropiat; verbul este insotit adesea de determinari temporale
-Baba gelecek hafta geliyor = tata vine saptamana viitoare (gelecek = viitor)
3. o actiune care se repeta
-Çocuk her gün çikolata yiyor = copilul mananca ciocolata in fiecare zi (yemek yemek = a manca; çikolata yemek = a manca ciocolata)
4. o actiune care a avut loc in trecut (in naratiuni).

Forma negativa

Ordinea este urmatoarea:
-radacina verbala + sufixul negatiei (-ma, -me)+ yor + sufixul personal predicativ.
Insa sufixele negatiei, sub influenta vocalei anterioare, vor deveni:

1. -a > -ı => sufixul negatiei este: -mı
2. -a > -u => sufixul negatiei este: -mu
3. -e > -i => sufixul negatiei este: -mi
4. -e > -ü => sufixul negatiei este: -mü

Exemple:

1. bakmamak = a nu privi
Ben bakmıyorum = eu nu privesc
Sen bakmıyorsun = tu nu privesti
O bakmıyor = el nu priveste
Biz bakmıyoruz = noi nu privim
Siz bakmıyorsunuz = voi nu priviti
Onlar bakmıyorlar = ei nu privesc

2. koşmamak = a nu alerga
Ben koşmuyorum = eu nu alerg
Sen koşmuyorsun = tu nu alergi
O koşmuyor = el nu alearga
Biz koşmuyoruz = noi nu alergam
Siz koşmuyorsunuz = voi nu alergati
Onlar koşmuyorlar = ei nu alearga

3. gelmemek = a nu veni
Ben gelmiyorum = eu nu vin
Sen gelmiyorsun = tu nu vii
O gelmiyor = el nu vine
Biz gelmiyoruz = noi nu venim
Siz gelmiyorsunuz = voi nu veniti
Onlar gelmiyorlar = ei nu vin

4. gülmemek = a nu rade
Ben gülmüyorum = eu nu rad
Sen gülmüyorsun = tu nu razi
O gülmüyor = el nu rade
Biz gülmüyoruz = noi nu radem
Siz gülmüyorsunuz = voi nu radeti
Onlar gülmüyorlar = ei nu rad

-Indiferent de modul si timpul la care se afla predicatul, accentul pica intotdeauna pe silaba dinaintea sufixului negatiei, cand verbul este la forma negativa.

INDICATIVUL

Prezentul I (Şimdiki Zaman)

Se reda cu ajutorul sufixului -yor - valabil pentru radacinile verbale terminate in vocala.
Pentru radacinile verbale terminate in consoana vom avea sufixele:
-ıyor (a, ı)
-iyor (e, i)
-uyor (o, u)
-üyor (ö, ü)
Ordinea este urmatoarea: radacina verbala + yor + sufix personal predicativ

Sufixe personale

sg.
ps.I - um
ps.II - sun
ps.III - Ø

pl.
ps.I - uz
ps.II - sunuz
ps.III - lar

Exemple:
-üşümek = a-i fi frig
Ben üşüyorum = mi-e frig
Sen üşüyorsun = ti-e frig
O üşüyor = ii e frig
Biz üşüyoruz = ne e frig
Siz üşüyorsunuz = va e frig
Onlar üşüyorlar = le e frig

-konuşmak = a vorbi
Ben konuşuyorum = eu vorbesc
Sen konuşuyorsun = tu vorbesti
O konuşuyor = el vorbeste
Biz konuşuyoruz = noi vorbim
Siz konuşuyorsunuz = voi vorbiti
Onlar konuşuyorlar = ei vorbesc

-gelmek = a veni
Ben geliyorum = eu vin
Sen geliyorsun = tu vii
O geliyor = el vine
Biz geliyoruz = noi venim
Siz geliyorsunuz = voi veniti
Onlar geliyorlar = ei vin

-çalışmak = a munci, a lucra
Ben çalışıyorum = eu muncesc
Sen çalışıyorsun = tu muncesti
O çalışıyor = el munceste
Biz çalışıyoruz = noi muncim
Siz çalışıyorsunuz = voi munciti
Onlar çalışıyorlar = ei muncesc

1. Daca radacina verbala se termina in "a", aceasta, sub influenta lui "y" din "yor", se transforma in "ı" : -a > -ı
Ex:
-başlamak = a incepe
Ben başlıyorum = eu incep
Sen başlıyorsun = tu incepi
O başlıyor = el incepe
Biz başlıyoruz = noi incepem
Siz başlıyorsunuz = voi incepeti
Onlar başlıyorlar = ei incep

2. Daca radacina verbala se termina in vocala "e", aceasta se va transforma sub influenta lui "y" in "i" : -e > -i
Ex:
-izlemek = a viziona
Ben izliyorum = eu vizionez
Sen izliyorsun
O izliyor
Biz izliyoruz
Siz izliyorsunuz
Onlar izliyorlar

3. Daca radacina verbala se termina in "a", iar in silaba dinainte avem o vocala labiala (o, u, ö, ü), aceasta se va transforma in "u" : o, u, ö, ü => -a > -u
Ex:
-oynamak = a se juca
Ben oynuyorum
Sen oynuyorsun
O oynuyor
Biz oynuyoruz
Siz oynuyorsunuz
Onlar oynuyorlar

4. Daca radacina verbala se termina in "e", iar in silaba anterioara avem o vocala labiala (o, u, ö, ü), aceasta se va transforma in "ü" : o, u, ö, ü => -e > -ü
Ex:
-söylemek = a spune
Ben söylüyorum = eu spun
Sen söylüyorsun
O söylüyor
Biz söylüyoruz
Siz söylüyorsunuz
Onlar söylüyorlar